5 cách phân biệt yến thật giả. Nhận diện các kiểu làm giả và hiểm họa đi kèm của từng hình thức 

Phân biệt yến thật giả luôn là một trong những mối quan tâm đầu tiên khi mua tổ yến, đặc biệt khi yến sào và các sản phẩm từ yến sào đang được rao bán tràn lan với đủ mức giá trên thị trường. Làm thế  nào để mua được yến nguyên chất với giá tốt, làm thế nào để không mua phải các sản phẩm tẩm độn với giá cao, cùng Sanosa tìm hiểu các cách phân biệt qua bài viết dưới đây nhé!

Tình trạng tổ yến thật – tổ yến giả hiện nay: Cách làm giả và tác hại của từng hình thức

Yến là sản phẩm quý, vừa quý bởi chất dinh dưỡng, vừa quý bởi sự khan hiếm. Trong thực tế sản lượng tự khai thác ở Việt Nam không cao, luôn trong tình trạng cung thấp hơn cầu dù đã được bán với mức khá cao. Tuy vậy yến sào vẫn được bán tràn lan trên thị trường với đủ mức giá. Có sản phẩm rẻ đến phải đặt câu hỏi, có sản phẩm bán với giá cao, thậm chí gấp 2-5 lần nếu là yến đảo nhưng vẫn không đảm bảo chất lượng.

Trước khi đi vào cách phân biệt thật giả, cùng điểm qua các phương thức làm giả, tẩm độn, hô biến hàng kém chất lượng không đảm bảo vệ sinh thành mặt hàng cao cấp mà nhiều gian thương đang áp dụng hiện nay nhé!

1. Yến sào giả được làm bằng cách tẩm đường và những nguy cơ sức khỏe

Yến sào có thể làm giả bằng nhiều cách như nấm tuyết, bì heo, mủ trôm nhưng cũng rất dễ bị phát hiện. Bởi vậy thay vì làm giả sợi yến, cách thông thường để kiếm lợi từ kinh doanh tổ yến đó là độn khối lượng bằng muối, hay tiêu biểu nhất, là đường.

Tẩm độn là cách trục lợi phổ biến, giúp bán “đường” ở mức giá yến và mang đến khoảng lợi nhuận lên tới hàng nghìn lần cho gian thương. Đa phần tình trạng này thường được ứng dụng khi làm yến tinh chế. Lúc này các sợi yến sẽ được nhúng hẳn vào đường để gia trọng sau đó đúc lại thành khuôn. Sợi dài thường để bên ngoài để đánh lừa thị giác, các sợi vụn sẽ lót ở bên trong. Vì vậy khi ngâm nở, chưng nấu yến sẽ ít bị tan, đục nước như cách làm giả bình thường.

Theo các cuộc điều tra gần đây, cứ 100 gram yến thì có ít nhất 25% được làm giả bằng cách độn đường. Nhiều cơ sở thậm chí gia tăng tỉ lệ này lên tới 50%. Nói cách khác, 1 kg đường có giá khoảng 30 ngàn Đồng, có thể mang về nguồn lợi nhuận từ 30-40 triệu khi bán ra thành công.

Khi mua các sản phẩm này có 2 cái hại lớn. Thứ nhất đó là câu chuyện “mất tiền oan mà vô bổ”, thậm chí dung nạp rất nhiều đường vào cơ thể. Nhiều đối tượng chẳng hạn như bệnh nhân ung thư, trẻ nhỏ thừa cân vốn cần giảm đường ăn vào thậm chí còn gây tác dụng ngược. 

Song song với đó, khi chưng nóng, đường với tỷ lệ cao (khoảng 50%) sẽ phản ứng hóa học và làm vô hiệu hóa nhiều giá trị quý trong tổ yến. Đó cũng là lý do khi chưng yến, đường phèn thường được khuyến nghị chỉ nên bỏ vào trong giai đoạn cuối cùng trước khi ăn.

Một cái hại thứ 2, đó không phải là câu chuyện hao hụt dưỡng chất, hay mua “đường với giá cao” mà đó là vấn đề an toàn sức khỏe và những nguy cơ tiềm ẩn. Để tẩm đường, không đơn giản là nhúng sợi yến vào đường rồi mang đi sấy khô mà trước đó, tổ yến phải trải qua quá trình xử lý hóa chất.

Và các hóa chất đó là gì? Oxy già hoặc nước tẩy javen, dung dịch tẩy uế công nghiệp – những chất có chứa kim loại nặng, nếu tích tụ trong cơ thể lâu ngày sẽ gây hại, thậm chí gây ung thư, lợi không bằng mất. 

Đó là trường hợp của yến tinh chế, vậy yến thô thì sao? Yến thô có làm giả được không? Bằng cách nào? Câu trả lời là có, cách thường thấy nhất vẫn là tẩm độn như đã đề cập ở trên dù phương thức xử lý có phần hơi khác. Một cách khác đó là “thăng hạng yến”, biến yến nhà thành yến huyết như sẽ đề cập trong phần tiếp theo của bài viết!

→ Cách chọn yến thô ngon, tránh hàng giả

2. Tổ yến giả nguồn gốc bạch yến gắn mác “huyết yến” – mối nghi ngại về an toàn vệ sinh 

Yến đảo cực hiếm, huyết yến càng hiếm hơn. Trong tự nhiên, chỉ với xác suất cực nhỏ mà tổ yến kết hợp với các khoáng chất trong hang đá mới tạo nên các tổ yến có màu đỏ hồng như huyết yến. Đây là sản phẩm có giá trị dinh dưỡng cực cao và được bán với giá gấp 5 hoặc 10 lần so với các tổ yến thông thường.

Quý là vậy, hiếm là vậy nhưng huyết yến gần như vẫn được bán tràn lan trên thị trường, chỉ cần có nhu cầu và “chịu chi”, cứ cần là có. Sở dĩ như vậy là bởi đa phần trên thị trường hiện nay, yến huyết đều là sản phẩm nhân tạo được “thăng hạng” từ yến nuôi trong nhà. 

Quy trình biến màu trắng của bạch yến thành màu hồng đỏ của yến huyết thường không quá vệ sinh. Tổ yến sau khi thu hoạch, muốn làm giả huyết yến thường được để vào thùng xốp rồi ủ phân hữu cơ. Sau khoảng 2 tháng màu trắng của yến sào sẽ chuyển sang hồng và sau 3 tháng sẽ chuyển thành đỏ. Càng đỏ, tổ yến càng giàu nitrit và nitrat – chất có thể gây ung thư khi hàm lượng vượt trên ngưỡng an toàn cho phép.

Ở thi trường Trung Quốc, trong 1 cuộc điều tra, nhiều sản phẩm huyết yến dạng này đã có tỷ lệ nitrit và nitrat vượng ngưỡng an toàn lên tới 6,000% – con số đáng báo động cho sức khỏe con người!

3. Tổ yến nhập khẩu chui, loại kém – không bổ mà độc 

Ngoài việc phân biệt tổ yến thật tổ yến giả, bạn cũng cần để tâm tới các sản phẩm loại kém thường được nhập khẩu chui từ Indonesia và Malaysia. Đây cũng là 2 nguồn cung lớn nhất cho thị trường Trung Quốc. Và với những sản phẩm không đạt chuẩn, nấm mốc, kém chất lượng không thể xuất khẩu sang đại lục, sẽ thường được tuồn qua Việt Nam để xử lý.

Lúc này đa phần các tổ yến sẽ được tẩy trắng lại bằng hóa chất, nhìn màu sẽ thấy trắng tinh không có màu ngà ngà của yến tự nhiên. Xuất phát điểm đã là sản phẩm không hợp cách, thêm quá trình “tẩy trắng” công nghiệp, đây là những sản phẩm không lợi mà cực hại bạn nên lưu tâm để không mua phải, tránh tiền mất tật mang, đặc biệt là khi đang sử dụng yến để điều dưỡng sức khỏe cho người bệnh, phụ nữ mang thai!

5 cách phân biệt yến thật giả phổ biến hiện nay

Phân biệt tổ yến giả không khó. Có nhiều cách để phân biệt yến thật và giả qua màu sắc, mùi vị, độ giòn của tổ yến, phản ứng khi ngâm nước và các chất thử khác. Tuy nhiên có một lưu ý là không có gì là tuyệt đối. Bởi chính những “phù thủy” trong nghề làm yến giả cũng nắm các quy tắc phân biệt này và có thể họ sẽ lợi dụng chúng để đánh lừa bạn. 

Vì vậy để phân biệt chất lượng của yến, thay vì chỉ dựa vào một vài đặc tính, hay kiểm tra chéo theo 2-3 cách theo gợi ý dưới đây nhé!

1. Cách phân biệt yến thật và giả qua màu sắc, cảm quan

Yến trên thị trường đa phần là yến nuôi, có màu trắng ngà ngà mà không trắng tinh. Khi soi dưới ánh sáng sẽ thấy ánh sáng xuyên qua còn tổ yến giả sẽ chặn lại ánh sáng.

Yến được tẩm đường thường khá bóng và đẹp mắt. Trong khi yến thật thì không. Nếu tiếp tục hỏi sâu mà cửa hàng trả lời “tẩm đường trước cho khi chưng không cần bỏ thêm đường” thì đa phần đó là yến đã độn thêm đường.

Bên cạnh đó, do làm tổ trong điều kiện “an nhàn”, không phải đối mặt với rủi ro thời tiết như khi làm tổ ngoài thiên nhiên nên các tổ yến thường khá mỏng. Ngược lại nếu là yến đảo, tổ thường dày hơn. Nắm được điều này sẽ giúp bạn mua đúng giá, tránh mua các sản phẩm yến nhà với giá yến đảo.

2. Cách phân biệt tổ yến thật và giả bằng mùi vị

Yến thật thường có mùi tanh thơm đặc trưng của biển. Yến giả tùy vào phương thức làm giả thường có mùi lạ, hơi sốc hoặc hăng hắc, khó chịu. Khi nếm nếu cảm thấy vị ngọt, đó là tổ yến đa độn thêm đường bởi tổ yến thật không hề có vị ngọt. Ngoài ra tùy vào chất tẩm độn thêm mà yến sào giả còn có vị mặn của muối hoặc những vị phi tự nhiên khi trộn với dầu hoặc lòng trắng trứng.

Tuy vậy, cách phân biệt bằng mùi vị có thể không phải là tuyệt đối. Bởi thay vì tẩm bằng các loại đường thông thường, nhiều gian thương đã chuyển qua đường ăn kiêng, khiến tổ yến vẫn kết dính và “nặng cân” nhưng không hề có vị ngọt khi thử nếm.

3. Cách phân biệt tổ yến thật, tổ yến giả bằng độ giòn của tổ yến

Vì sao có nhiều yến vụn được bán đến vậy? Bởi tổ yến rất giòn, không cẩn thận sẽ dễ vỡ trong quá trình khai thác và vận chuyển. Khi mua về bạn có thể bóp nhẹ tổ yến để kiểm tra. Nếu giòn và dễ vỡ, đó là tổ yến nguyên chất. Ngược lại, tổ yến giả trải qua quá trình tẩm độn sẽ dai, đàn hồi, khó vỡ hơn.

4. Cách phân biệt tổ yến sào thật và yến sào giả bằng cách ngâm nước

Quan sát phản ứng của tổ yến khi ngâm nước là một trong các cách phân biệt tổ yến thật giả đơn giản với độ chính xác cao. Tổ yến thật khi ngâm vào nước sẽ dần dần nở ra nhưng nước vẫn trong. Nhiều người thậm chí sử dụng nước ngâm yến đun sôi để uống vẫn được.

Ngược lại yến được làm giả từ tinh bột hoặc tẩm độn khi ngâm nước sẽ tạo ra nhiều phản ứng khác nhau như:

• Yến nở nhanh, nở bung, thậm chí bị hòa tan một phần trong nước hoặc trở nên nhão. Thời gian ngâm nước sẽ khác nhau tùy thuộc loại yến – yến tinh chế hay yến thô; yên đảo hay yến nhà, chân yến hay tai yến. Xem thêm tại: Lưu ý khi chưng yến.
• Nước đổi màu hoặc có mùi lạ do các chất phụ gia
• Hoặc mang yến đun thử, thấy sủi bọt nhiều, có mùi lạ đó cũng là dấu hiệu của các chất phụ gia, tẩm độn. Đối với yến thật, phản ứng của nước chỉ là hơi lăn tăn!

5. Cách phân biệt tổ yến sào giả bằng các chất thử khác

Trong quá trình ngâm nở, bạn cũng có thể sử dụng các chất thử như dung dịch iốt hoặc trà xanh để kiểm tra chất lượng tổ yến. Với các tường hợp yến thật, nước sẽ không đổi màu. Còn với yến giả, màu nước sẽ thay đổi như sau:

• Chuyển qua màu xanh khi thử bằng Iốt do phản ứng với các chất phụ gia từ tinh bột
• Chuyển qua màu đen sẫm do các oxit sắt phản ứng với trà xanh.

Tổng hợp lại, bạn có thể phân biệt yến giả, yến thật theo bảng gợi ý dưới đây:

Cách thử	Yến thật	Yến giả
Màu sắc	Trắng ngà đối với yến nhà	Trắng tinh do tẩy trắng bằng hóa chất hoặc có cảm giác bóng, đẹp mắt do đường
Mùi	Mùi tanh thơm của biển	Mùi lạ, hắc, hơi sốc
Vị	Dùng lưỡi nếm không có vị	Nếm thử có vị ngọt hoặc mặn
Ngâm nước	Sợi nở bung, không tan. Nước trong không thay đổi về màu và vị	Sợi tan, nhão hoặc nở nhanh, làm đục hoặc đổi màu nước
Thử với ánh sáng	Ánh sáng xuyên qua tổ yến	Ánh sáng không xuyên qua
Thử với iốt	Màu không đổi	Chuyển sang màu xanh
Thử với trà xanh	Màu không đổi	Chuyển sang màu đen sẫm

Tại Sanosa, các sản phẩm yến được khai thác trực tiếp từ nhà nuôi chuyên nghiệp với kinh nghiệm lâu năm, tự hào là đơn vị sỉ – lẻ top đầu tại Bạc Liêu. Khả năng cung ứng lên tới vài chục kg/ nhà. Vì vậy tổ yến tại Sanosa không cạnh tranh về giá nhưng luôn tự tin khác biệt bởi chất lượng sản phẩm. Bạn có thể thử nghiệm và so sánh với các nguồn cung khác để đưa ra lựa chọn, và chúng tôi tự tin về giá trị của mình! 

→ Tham khảo thêm tại: yến sào Sanosa

Có thể bạn quan tâm: 

• Tác dụng của yến sào là gì?
• Ăn yến mỗi ngày có tốt không? Khi nào nên khi nào không nên?
• Tổng hợp cách chưng yến cho bé từ 1 tuổi
• Tổng hợp cách chưng yến cho bênh nhân ung thư